Taşınabilir Pil ve Bataryalar

20 Ekim 2008 0 Yazar: Şükrü KAYA

1. Pillerde Deşarj

İlk kullanıma giren primer veya sekonder pilin nominal gerilimi düşmeye başlar, daha sonra cihazın gerçek anlamda uzun süreyle çalıştığı ortalama gerilim değerine ulaşır ve sonunda gerilim değeri daha da düşerek, cihazın artık verimli çalışmadığı son nokta gerilim değerine gelinir.

Aşağıda yaygın kullanım gören bazı pil sistemlerinin pil başına gerilimi karakterleri verilmiştir.

PİL TÜRÜ NOMİNAL GERİLİM(V) ORTALAMA DEŞARJ GERİLİMİ(V) NİHAİ GERİLİM(V)
Primer Çinko-Karbon 1,5 1,2 0,90-0,75
Primer Alkali-Mangan 1,5 1,2 0,90-0,75
Primer Çinko-Gümüşoksit 1,55 1,4 0,9
Primer Çinko-Civaoksit 1,35 1,2 0,9
Primer Çinko-Hava 1,40 1,15 0,9
Primer Lityum-Manganoksit 3,0 2,4 1,8-1,5
Sekonder Nikel-Kadmiyum 1,2 1,2 1,0-0,75
Sekonder Nikel-Metalhidrit 1,2 1,2 1,0-0,75
Sekonder Alkali-Mangan 1,5 1,2 0,9-0,75
Sekonder Bakım gerektirmeyen Kurşun-Asit 2,0 1,9 1,7-1,6
Sekonder Lityum-İyon 3,6 3,6 3,0-2,

2. Şarjın Korunması

Gerek primer gerekse sekonder piller kullanılmadıklarında kendiliğinden yavaş yavaş deşarj olurlar. Bunun nedeni pillerin bünyesinde bulunan kimyasal maddelerin durduklerı yerde dahi aktif olmalarıdır. Primer pillerin deşarj oranları sekonder pillere nazaran çok dahadüşüktür ve bu nedenle uygun şartlarda 10 yıldan fazla muhafaza edilebilirler (Özellikle çinko esaslı alkalimangan piller). Diğer taraftan, başta nikel-kadmiyum türü olmak üzere, sekonder pillerde şarj kaybı ayda %30 oranınada olabilir. 4-5 ay bir kenara bırakılmış bir nikel-kadmiyum veya nikel-metalhidrit pilinin şarjının hemen hemen tamamını kaybeder, tekrar şarj edilmeden kullanılamaz. Örneğin 20 C oda sıcaklığında 1 ay tutulan bir nikel-kadmiyum pil, 40 C sıcaklıkta tutulursa yaklaşık iki katı şarj kaybına uğrar.

Aşağıda bazı pil sistemlerinni 15-25 C sıcaklıklarda yaklaşık yıllık şarj kayıpları gösterilmiştir. En kötü kaybı veren nikel-kadmiyum ğil için verilen değer eylıktır.

PİL TÜRÜ YILLIK ŞARJ KAYBI (%)
Çinko-Karbon 10
Alkali-Mangan 2
Çinko-Gümüşoksit 5
Çinko-Civaoksit 2
Lityum 0,5-1
Çinko-Hava 2
Kurşun-Asit 60-70
Nikel-Metalhidrit 10-15
Lityum-İyon 2-3
Nikel-Kadmiyum 25-30 (Değerler Aylıktır)

3. Çevrim Ömrü
Çevrim ömrü sekonder (doldurulabilen) piller için geçerli bir ifadedir. Ard arda bir şarj ve bir deşarj işlemi çevrim olarak adlandırılır. Pilin ömrü boyuncaki çevrim sayısı onun ömrünü verir.

Nikel-Kadmiyum (Ni-Cd) piller 1000 çevrime kadar kullanılabilirken, Nikel-MetalHidrit (Ni-Mh) piller yaklaşık 500 çevrim kullanılabilirler.  Bakım gerektirmeyen kurşun-asit aküler 400-500 çevrim ömrüne sahiptir. Lityum-iyon piller 3 yıla kadar hizmet alınabilir.

Burada ifade edilen değerler pillerin oda sıcaklıklarında ve standart şarj/deşarj akımları ile kullanılması durumunda geçerlidir. Yüksek akımlarda deşarj yüksek sıcaklıklarda kullanım ve depolama veya sürekli aşırı şarj şartları çevrim ömrünü kısaltır.